Phát thải khí nhà kính ở Việt Nam tăng nhanh tỷ lệ thuận với tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế
Nguồn: Free Pics
Các chuyên gia cho rằng, việc thúc đẩy sử dụng các công cụ định giá cacbon với trọng tâm là phát triển thị trường carbon là rất quan trọng để Việt Nam đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng không.
Phát thải khí nhà kính ở Việt Nam tăng nhanh trong ba thập kỷ qua tỷ lệ thuận với tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế.
Theo báo cáo gần đây nhất về phát thải khí nhà kính của Bộ Tài nguyên và Môi trường, tổng lượng phát thải sẽ đạt 928 triệu tấn CO2 tương đương vào năm 2030 và 1,5 tỷ tấn vào năm 2050 trong một kịch bản vừa phải.
Việt Nam có cường độ phát thải trên một đơn vị GDP khá cao so với các nước trong khu vực Đông Nam Á, vào khoảng 0,35 kg CO2/USD.
Để thực hiện mục tiêu trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045 và phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 như cam kết tại COP26, Việt Nam đang phải đối mặt với những thách thức trong việc tạo ra một nền kinh tế các-bon thấp nhưng đang phát triển nhanh chóng.
Việt Nam cần huy động mọi nguồn lực và áp dụng các giải pháp sáng tạo, trong đó, định giá carbon, bao gồm thuế carbon và thị trường buôn bán khí thải, được coi là một công cụ hiệu quả và khả thi.
Theo Tổ chức Sáng kiến Chuyển đổi Năng lượng Việt Nam (VIETSE), hiện nay, Việt Nam gián tiếp áp thuế carbon thông qua thuế bảo vệ môi trường đối với các nhà sản xuất và nhập khẩu nhiên liệu hóa thạch. Tuy nhiên, mức thuế này không phản ánh bản chất của việc định giá carbon.
Kinh nghiệm quốc tế cho thấy rằng thuế cabon và thị trường buôn bán khí thải có thể được áp dụng song song một cách linh hoạt để tối ưu hóa việc giảm phát thải. Tuy nhiên, thị trường buôn bán khí thải ngày càng trở nên phổ biến vì nó cho phép các doanh nghiệp linh hoạt và chủ động trong việc lựa chọn các biện pháp tuân thủ hạn ngạch phát thải và đạt được hiệu quả về chi phí.
Thị trường carbon lần đầu tiên được đề cập trong Quyết định 1775 / QĐ-TTG của Thủ tướng Chính phủ năm 2012, sau đó là Nghị quyết 24-NQ / TW của Đảng năm 2013 và Nghị quyết 50-NQ / CP năm 2021.
Theo đó, Chính phủ Việt Nam công nhận việc phát triển thị trường carbon là việc cần làm để ứng phó với biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường.
Wolfgang Mostert, một chuyên gia về chính sách năng lượng và khí hậu, cho rằng định giá carbon là một chính sách hướng tới hiệu quả nhằm đạt được các mục tiêu giảm phát thải với chi phí thấp nhất.
Ông nói, thị trường carbon đóng một vai trò quan trọng trong quá trình này, tuy nhiên, để phát triển và vận hành thị trường này sẽ mất nhiều thời gian và đòi hỏi một khoản đầu tư lớn.
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế ngày càng sâu rộng hiện nay, nhiều quốc gia đã nỗ lực giảm phát thải khí nhà kính, trở thành yêu cầu bắt buộc đối với các doanh nghiệp.
Giảm phát thải không chỉ để giảm tác hại đến môi trường mà còn hướng tới phát triển bền vững và đáp ứng các tiêu chuẩn xanh của các thị trường nhập khẩu.
Các thị trường xuất khẩu chính của Việt Nam, bao gồm EU và Hoa Kỳ, đang chuẩn bị thí điểm việc thực hiện Cơ chế Điều chỉnh Biên giới Carbon (CBAM). Theo đó, các hàng rào kỹ thuật và quy định liên quan đến giảm phát thải sẽ được dựng lên để buộc các doanh nghiệp phải tuân theo. Thuế carbon sẽ được áp dụng nếu các doanh nghiệp không đáp ứng các yêu cầu.
Việc triển khai thí điểm được thiết lập để bắt đầu vào năm 2023 đối với các lĩnh vực bao gồm sản xuất xi măng, nhôm, điện, thép và sắt. CBAM sẽ chính thức được áp dụng từ năm 2026. Phạm vi các ngành phải tuân thủ CBAM sẽ tiếp tục mở rộng trong tương lai, đặt ra những thách thức không nhỏ đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam.
Tuy nhiên, việc vận hành thị trường carbon cũng sẽ tạo lợi thế cho hàng hóa sản xuất trong nước của Việt Nam tăng khả năng cạnh tranh.
Trương An Hà, xuất khẩu từ VIETSE, cho rằng việc phát triển và vận hành thị trường carbon trong nước sẽ giúp Việt Nam tận dụng hiệu quả các cơ hội phát sinh từ phát thải carbon, tăng khả năng thích ứng với các cơ chế định giá carbon quốc tế và nâng cao sức cạnh tranh của các sản phẩm Việt Nam.
Hơn nữa, thị trường carbon cũng là một cơ chế để tạo ra các nguồn lực cho việc phát triển và áp dụng các công nghệ phát thải thấp hướng tới một nền kinh tế trung hòa các-bon, bà nói.
Các chuyên gia cho rằng cần xây dựng cơ chế xử phạt rõ ràng đối với các chủ thể không tuân thủ hạn ngạch đã cho. Hạn ngạch phát thải cần được quy định hài hòa giữa mục tiêu giảm phát thải và mục tiêu phát triển kinh tế, khuyến khích các doanh nghiệp áp dụng công nghệ giảm phát thải.
Kinh doanh phát thải nên được thí điểm trước trong các lĩnh vực dễ đo lường như điện, công nghiệp và các tòa nhà trước khi mở rộng sang các lĩnh vực khác, cùng với một cơ chế rõ ràng để sử dụng nguồn thu từ thị trường carbon để đảm bảo hiệu quả trong việc thúc đẩy các công nghệ phát thải thấp.
Nguồn: VNS
Comentários